Klumpblad på rododendron

Symptom

Angrep av Exobasidium fører til vekst av lysegrøne til rosa gallar i infiserte plantedelar (Figur 2).

Vertplanter

Exobasidium er ei slekt i klumpbladsopp-ordenen som i Noreg kanskje er best kjent frå tyttebær der arten E. vaccinii fører til tyttebærklumpblad (Figur 1). Nærståande artar av Exobasidium gir liknande skade i andre lyngplanter, mellom anna i blåbær. I private hagar er det først og fremst enkelte artar og kultivarar av rododendron som er utsette for angrep. Ved Arboretet på Milde i Bergen er årlege angrep av Exobasidium sp. registrert i Rhododendron ferrugineum, R. kiusianum, R. kaempferii, R. myrtifolium og R. yedoense var. poukhanense. I 2007 vart det også registrert angrep i to kultivarar av japansk asalea: Rhododendron 'Falkenstein' og Rhododendron 'Hachmann's Gabriele'.

Biologi

I gallane vert det ein abnorm vekst ved deling av planteceller er resultat av stimuli frå soppen. Gallane veks fort. Dei er mjuke og sukkulente og vert etter kvart dekka av eit kvitt pudderaktig lag av sopptrådar og sporar (Figur 3). Eldre gallar vert brunaktige, tørre og harde.  Sporane vert spreidde med luftstraumar og vassprut. Infeksjonen er avhengig av høg luftråme, og sjukdommen er difor mest problematisk i fuktig klima der mottakelege planter står i dårleg drenert jord.  

Det er til no ikkje heilt avklara korleis soppen overvintrar, men mange Exobasidium-artar overvintrar truleg som kvilande sporar i knoppar på vertplanta. Andre artar er systemiske og kan overvintra som sopptrådar inne i plantevev. I rododendron vert unge blad infiserte når knoppane bryt om våren. Eldre blad ser ut til å vera resistente mot smitten.

Bekjempelse

I private hagar kan ein effektivt kontrollera sjukdomen ved å handplukka det infiserte plantevevet (Figur 4) og destruere det (brenna det eller fjerna det frå hagen). Det er viktig at dette vert gjort før sporeproduksjonen startar, slik at ein hindrar spreiing til nye planter. Vidare vil god lufttilgang som sikrar rask opptørking av bladverket og god drenering i jorda hemma angrepet. I rododendron er sjukdommen sjeldan problematisk, men i større parkar og plantesamlingar kan det vera aktuelt med bruk av kjemiske preparat i kombinasjon med handplukking av infisert vev. Effekten av eventuelle kjemiske tiltak er ikkje alltid like god. Val av resistente sortar vil vera eit godt alternativ der sjukdomen er problematisk.